Cami 1587 – 1591 yılları arasında dönemin Diyarbakır Valisi Melek Ahmet Paşa tarafından kendi adıyla
anılan cadde üzerinde yaptırılmıştır. Mimar Sinan’ın eserlerinin derlendiği Tuhfetül Mi’marin’de
Melik Ahmet Paşa Caminin ismi de geçmektedir. Altta depo ve eskiden dükkân olarak kullanılan mekânları
bulunan yapı yükseltilmiş ve merdivenle çıkılan bir cami haline getirilmiştir. Osmanlı Döneminde önemli bir
plan şeması olan ‘Fevkani Camiler’ grubuna girmektedir. Caminin harim duvarları belirli
bir yüksekliğe kadar XVI. yüzyıl çinileriyle süslenmiştir. Yapının girişi oldukça dikkat çekicidir.
Duvardan dışarıya taşırılarak mukarnaslarla vurgulanan gösterişli ana giriş
kapısı caddeye bakar. Bu yönüyle Diyarbakır’daki diğer Osmanlı dönemi camilerinden
ayrılmaktadır. Bir diğer farklı özelliği ise silindirik gövdeli minaresi, yarıya kadar
iki merdivenli, yarıdan sonra birleşip tek merdivenli olarak devam eder. Melik Ahmet
Paşa Cami mimarisi, iç mekandaki çini mihrabı ve çini süslemeleri taç kapı, süslemesi
ve minaresinde kullanılan mimari sistem ile yerli ve yabancı birçok turist ve araştırmacının
dikkatini çekmeyi başarmıştır.
