Surp Sarkis Ermeni Ortodoks Kilisesi, Diyarbakır’ın Sur ilçesinde yer alan tarihî bir kilisedir. Kilise ayrıca Hızır İlyas Kilisesi ya da Çeltik Kilisesi olarak da bilinir. Ortodoks Ermenilere aittir.
Tarihi ve mimarisi
İlk olarak 16. yüzyılda yazılı kaynaklarda yer almıştır. Kilise hakkındaki bilgilere ilk olarak Ğugas İnciciyan’ın (1758-1833) coğrafya kitabında rastlanılmaktadır.[2] Kitapta “1515’te veya 1518’de Surp Teotoros Ana kilisesi camiye dönüştürüldükten sonra bu kilisenin mezarlığında da bu kilise inşa edilir.” denilmektedir. İsviçreli tarihçi Max van Berchem’ın Amida adlı eserinde, 1515’lerde Osmanlı Tebaası olan Amidli (Diyarbekirli) Ermenilerin o tarihlerde bu kiliseyi inşa ettiği ve Surp Sarkis adının verildiğine yer vermektedir ve İnciciyan’ın 19. yüzyıldaki bir araştırmasında ise beş horanlı, kâgir ve eski bir Ermeni kilisesi olduğuna işaret edilir. Surp Sarkis Kilisesi günümüzde yakıp yıkılma ve definecilerin kazılarından dolayı büyük bir bölümü tahrip edilirken geriye kalan bölümü ise yıkılma tehlikesiyle karşı karşıyadır.[3]
Bir dönem çeltik fabrikası olarak da kullanıldığı için Çeltik Kilisesi olarak da anılmaktadır. İçinde bir okulun da yer aldığı kilise, yukarıda kadınlar mahfili ve giriş katı olarak inşa edilmiştir ve iki katlıdır.
